Visvliet.com

– Visvliet is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Westerkwartier, gemeente Zuidhorn.
T/m 1989 gemeente Grijpskerk.
– Visvliet heeft nooit, in tegenstelling tot wat weleens geschreven wordt, tot Fryslân behoord. Alleen de heerlijke rechten waren van 1578 tot 1637 in handen van de Staten van Friesland.

– Visvliet heeft een dorpswapen
(deze behoorde voorheen tot de familie “van Visvliet).
Voor uitleg wapen klik hier.
Naam
Oudere vermeldingen
1476 Visvleeth, 1479 Fliethuzum, 1504 Ffischvliedt, 1541 Visfleet, 1596 Vissflete.

Naamsverklaring
Betekenis: vis spreekt voor zich, vliet ‘waterloop in getijdengebied’.

Ligging
– Visvliet ligt ten westen van Grijpskerk en grenst in het Westen aan de provincie Fryslân (kern Burum). De in elkaar overlopende riviertjes Lauwers (ZW van Visvliet) en Oude Lauwers (N van Visvliet) vormen hier de grens tussen de provincies Groningen en Fryslân. Verder ligt Visvliet nog aan het Visvlieterdiep, dat vanuit Visvliet richting het zuiden loopt en uitkomt in het Van Starkenborghkanaal.

– Het dorpsgebied van Visvliet wordt in het westen begrensd door de Lauwers en Oude Lauwers, in het noorden door de Friesestraatweg, in het oosten door een lijn in het zuiden verlengde van de Pieterzijlsterweg en in het zuiden door de spoorlijn Groningen – Leeuwarden.

– “De uitgestrektheid van het dorp is eerst in 1844 geregeld, toen de boerderijen Noorder-Feringa en de Nie daarbij kwamen, in vergoeding voor Hillemahuis, dat bij het invoeren van het kadaster onder Lutjegast was gebracht.” (de Hilmahuistermolenpolder, met onder meer hoeve Hilmahuis aan de Hilmahuisterweg, ligt zuidwest van Visvliet, tussen de spoorlijn en het Van Starkenborghkanaal. De Hilmahuistermolen ligt ten noorden van de spoorlijn en valt daarmee nog net onder Visvliet). Zo te zien moet er ook nog een latere grenscorrectie zijn geweest, want de grens tussen Visvliet en Lutjegast loopt tegenwoordig immers strak langs de spoorlijn en die was er in 1844 nog niet (die dateert uit 1866).
Statistische gegevens

– In 1840 had Visvliet 77 huizen met 485 inwoners.
– Tegenwoordig heeft Visvliet ca. 150 huizen met tegen de 400 inwoners.

Geschiedenis
Ontstaan en ontwikkeling
Visvliet is waarschijnlijk in de 14e of begin 15e eeuw gesticht als voorwerk (uithof) door monniken vanuit het klooster Jeruzalem van Gerkesklooster. Visvliet heeft vroeger een zeehaven gehad en was lange tijd een drukke handelsplaats. Je kunt het je nu haast niet voorstellen (Visvliet hoort nu tot de categorie ´kleine dorpen´), maar in de 16e eeuw behoorde Visvliet tot de ´volkrijke dorpen´ in de provincie. Gezien de ligging aan de grens met Fryslân, was er tot 1795 een soort douanepost bij de Gerkesbrug die door Groningers werd bemand. Niemand mocht zonder vergunning goederen over de Friese grens brengen. Industrie in Visvliet was er sinds de 19e eeuw o.a. middels een kalkbranderij en steenfabriek De Hoop, die ook dakpannen maakte (o.a. de dikke ‘Visvlaaiters’) en buizen. Beide fabrieken bestaan niet meer. Op de plek van de steenfabriek ligt nu camping Lauwersland. Met de sluiting van de kruidenierszaak van Lammert en Lineke de Wind in 2011, die zij maar liefst 52 jaar hebben geëxploiteerd, is de laatste winkel uit Visvliet verdwenen.

Visvliet bestuurlijk
Tot 1798 was Visvliet een kerspel of grietenij (een bestuursvorm die je met de huidige gemeenten kunt vergelijken). Daaronder viel ook Pieterzijl. Bij de instelling van de plaatselijke besturen in 1798 werd Grijpskerk aangewezen als bestuursplaats voor de kerspelen Visvliet, Grijpskerk en Niezijl. In 1808 werd het kerspel ingedeeld bij de nieuw geformeerde gemeente Noordhorn, waarin ook Grijpskerk, Niezijl en Zuidhorn werden geplaatst. In 1811 werd Visvliet onderdeel van de nieuw geformeerde gemeente Grijpskerk, waar voortaan de burgemeester zetelde.

Wegverkeersverbindingen
In 1842 kreeg Visvliet een wegverbinding met Grijpskerk via de Friesestraatweg (de provincialeweg Groningen – Leeuwarden), die dwars door het dorp liep. In 1966 is het tracé van deze N355 om het dorp heen geleid. Later is de N355 ter plaatse uitgebreid tot een tweebaansweg (= 2 x 2 rijstroken) met vluchtstroken, als voorbereiding op een beoogde snelweg die er nooit is gekomen. In 2006 is de entree van het dorp aangepast en is de tweebaansweg weer een enkelbaans weg geworden.

Spoorlijn en station Visvliet
Aan de in 1866 geopende spoorlijn Groningen – Leeuwarden kwam pas in 1892 het station Visvliet. Het grote witte markante stationsgebouw stond eenzaam in het buitengebied buiten het dorp. Het station heette dan wel Visvliet, maar was vooral ook bestemd voor reizigers uit de omliggende dorpen Burum, Gerkesklooster – Stroobos, Lutjegast en Grootegast. Station Visvliet is in de loop der jaren stukje bij beetje ontmanteld. Het stationsgebouw uit 1892 is in 1983 gesloopt. Er voor in de plaats kwam een eenvoudig wachthuisje. Station Visvliet is in 1991 opgeheven om in de dienstregeling ruimte te creëren voor het nieuwe station Leeuwarden – Camminghaburen. Maar het was evengoed al niet lonend meer om nog een station te handhaven voor de 40 reizigers die er per dag nog gebruik van maakten. In 1996 is ook het laatste nog herkenbare deel van het station, het perron, afgebroken om plaats te maken voor de spoorverdubbeling.
Het stationsgebouw van Visvliet stond bekend als ´standaardtype Visvliet´ waarvan er in Nederland 6 zijn gebouwd. Daarvan is tegenwoordig alleen het station te Wolfheze nog bewaard gebleven. Station Visvliet is landelijk in het nieuws geweest inde strenge winter van 1979, toen het door ´reddingsploegen´ sneeuwvrij moest worden gemaakt om de treinen weer te kunnen laten rijden

Volgens schrijver Bob den Uyl was de afbraak van het stationsgebouw van Visvliet een groot verlies voor heel Nederland: “In het kader van een boekenweek zat ik in de trein van Leeuwarden naar Groningen en verheugde me al bij voorbaat op het stationsgebouwtje van Visvliet. Voor mensen die niet in noordelijke streken bekend zijn zeg ik erbij dat dit stationnetje eenzaam te midden van de weilanden staat en bij nadering voor je oprijst als een surrealistisch bouwwerk, bij het zien waarvan de mond openvalt van de schoonheidservaring. Het dorp Visvliet zelf is niet te zien, dat ligt aan de horizon verscholen achter een groepje bomen, en het verband tussen dorp en station dringt zich hierdoor niet direct op. Alles bijeen een unieke plek. Toen de trein begon af te remmen voor de halte Visvliet keek ik vol vertrouwen uit het raam om het genot dat de aanblik van dit gebouwtje biedt op me in te laten werken. Maar ik zag het niet, het was weg! Toen de trein stilstond ontwaardde ik een miezerig, transparant tramhuisje met een bordje erop: Visvliet. Ik keek naar de horizon en zag een groepje bomen met een torenspits er bovenuit. Het kon niet missen, dit was echt Visvliet. Verbijsterd liet ik me op de bank terugvallen en kon niet anders dan vaststellen dat de NS het gebouwtje hadden laten slopen. En het stond nog wel op de monumentenlijst, schoot me te binnen. Als Rotterdammer ben ik natuurlijk vertrouwd met het verschijnsel dat waardevolle gebouwen rücksichtslos worden afgebroken, maar hier, in dit vriendelijk Friesland, zou dat toch anders moeten liggen. Was er dan niet geprotesteerd en gedemonstreerd? In Groningen aangekomen belde ik op het station direct naar een kennis bij het grootste dagblad aldaar. ‘Wist jij’, zei ik, ‘dat het stationnetje van Visvliet afgebroken is?’ ‘Ja’, antwoordde hij somber, ‘stiekem in een razend tempo gesloopt’. Ik vloekte. ‘Maar het stond toch op de monumentenlijst’, riep ik weer. ‘Ha!’ zei hij steeds bitterder, ‘dat dacht iedereen. Daarom was niemand erop verdacht. Maar toen we die lijst ’s doorkeken bleek dat het er niet op stond.’ Er volgde een stilte. ‘Dit is een groot verlies voor heel Nederland,’ zei ik toen, waarna we een tijd en een etablissement afspraken om het gebeurde nog eens grondig te bespreken.” Uitvoerige informatie over station Visvliet in tekst en beeld vindt u onder de link hierboven. Zie vooral ook de lezersreacties onderaan die pagina, met vele nostalgische herinneringen van mensen die destijds van het station gebruik hebben gemaakt.
Als u zich nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Visvliet, kunt u terecht bij de volgende instanties en sites:
– Geschiedenis van Visvliet op Wikipedia.
– Stichting Visvliet Archief.
– Schoolmeestersrapport uit 1828 met een beschrijving van de situatie op dat moment in Visvliet.
Recente ontwikkelingen
– De (concept) Dorpsvisie Visvliet (2012) inventariseert de door de dorpelingen voor hun dorp wenselijk geachte ontwikkellingen voor de komende jaren.
– Basisschool Visvliet – Pieterzijl is in augustus 2013 gefuseerd met basisschool De Borgstee te Grijpskerk.
Bezienswaardigheden
– Hervormde Sint Gangulphuskerk (Heirweg 16), ook wel bekend als ´de witte kerk´, uit 1427. Beschrijving en foto´s van de Sint Gangulphuskerk te Visvliet op ReliWiki.Beschrijving Sint Gangulphuskerk op de site van beheerder Stichting Oude Groninger Kerken.
– De (PKN) Gereformeerde kerk (Heirweg 36) is de voormalige openbare school van Visvliet, in 1933 verbouwd tot kerk.
– Hilmahuistermolen (poldermolen) uit 1868.
– Visvliet heeft 3 rijksmonumenten. Naast de Hervormde kerk en de molen is dat de boerderij aan de Eise Eisingastraat 21 (astronoom Eise Eisinga is vooral bekend vanwege zijn activiteiten en planetarium in Franeker, maar heeft ook nog een aantal jaren in Visvliet gewoond. Vandaar de in Visvliet naar hem genoemde straat)
– Bijzonder zijn ook de op Heirweg 5 en 12 in eclectische stijl opgetrokken 19e-eeuwse rentenierswoningen.
– Verder vinden we in het dorp nog oude (vissers)huisjes waar in de muren nog kloostermoppen en gele steentjes te zien zijn.

Bron Plaatsengids.nl